Trafik Kazalarında İkame Araç Bedeli Tazminatı

Trafik kazaları sonucunda hasar gören araçların tamiri süresince kullanılamaması, araç sahipleri açısından ek bir mağduriyete yol açar. Özellikle araç, günlük kullanım için zorunlu bir ihtiyaçsa, bu sürede muadil (ikame) araç kiralanması gerekebilir. Bu durumda ortaya çıkan ikame araç bedeli, kazaya sebep olan tarafın sorumluluğundadır. Bu makalede, ikame araç tazminatının hukuki dayanakları, talep koşulları ve uygulamadaki esasları açıklanmaktadır.

1. İkame Araç Bedeli Nedir?

İkame araç bedeli, kazaya uğrayan ve tamir sürecinde kullanılamaz hale gelen aracın yerine, muadili bir aracın kiralanması nedeniyle katlanılan maliyetin adıdır. Bu bedel, zarara neden olan kişi veya onun sigorta şirketinden talep edilebilir.

Örnek: Aracı serviste 10 gün kalan bir kişi, bu sürede günlük 1.000 TL’den muadil bir araç kiralarsa, 10.000 TL’lik ikame araç zararı oluşur.

2. Hukuki Dayanaklar

İkame araç tazminatı aşağıdaki mevzuat hükümlerine dayanmaktadır:

• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)

  • m.49: Haksız fiil sorumluluğu

  • m.50: Zararın ispatı

  • m.51-52: Tazminatın kapsamı

• 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK)

• Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları

• Yargıtay kararları

  
  

3. Tazminat Talep Koşulları

İkame araç bedelinin talep edilebilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:

• Trafik kazasının başka bir aracın kusuruyla meydana gelmiş olması

• Kaza nedeniyle aracın tamir süresince kullanılamaz hale gelmesi

• Bu sürede muadil araç kiralanması veya araçsız kalınmasının ispatı

• Gerekli belgelerin sunulması (fatura, servis evrakı, kaza tutanağı)

4. Araç Kiralanmamışsa da Tazminat Alınabilir mi?

Yargıtay uygulamasına göre:

Araç sahibi ikame araç kiralamasa dahi, kullanılamayan süredeki fiili kullanım kaybı, tazmin edilebilecek bir zarardır.

Yani kiralama yapılmamış olsa bile, "ikame araç ihtiyacının doğduğu" ispat edilirse bedel ödenebilir. Bu durumda bilirkişi, emsal kiralama bedelini dikkate alır.

5. Kiralanan Aracın Muadil Olması Şartı

Kiralanan aracın, kazaya uğrayan araçla benzer nitelikte (segment, model, donanım, değer) olması gerekir. Lüks araç yerine ekonomik sınıf kiralanmışsa, eksik bedel ödenebilir; tersi durumda aşan kısım reddedilir.

6. Talep Edilebilecek Süre

Tazminat, tamir süresiyle sınırlıdır. Bu süre, araç servise teslim edildiğinde başlar ve aracın onarılıp teslimine kadar devam eder. Ancak:

• Servis gecikmeleri makul sürenin dışına çıkarsa, bu kısmın bedeli talep edilemeyebilir.

• Sigorta şirketi “makul tamir süresini” bilirkişi raporuyla belirler.

  
  

7. İkame Araç Bedelinin Sigortadan Talebi

Zarar görenin, ikame araç bedelini kazaya neden olan kişinin zorunlu trafik sigortasından talep etmesi genellikle mümkün değildir (ek teminat ile poliçe kapsamına alınmamışsa). Bu durumda ise ikame araç bedeli kusurlu araç sürücüsü ve araç sahibinden talep edilebilmektedir.

8. Belgelerle Desteklenmesi Gereken Unsurlar

İkame araç bedelinin talep edilebilmesi için aşağıdaki belgeler gerekir:

• Kaza tespit tutanağı

• Aracın servise giriş-çıkış belgeleri

• Onarım faturaları

• Araç kiralama sözleşmesi ve faturası

• Ruhsat fotokopisi

  
  

9. Yargıtay Kararları ve Uygulamalar

Yargıtay içtihatlarında açıkça şu ilkelere yer verilir:

• Kiralama olmasa da "muhtaç olunan sürede" araçsız kalınması tazmin edilebilir.

• Talep edilen bedel, makul ve belgeli olmalıdır.

• Fahiş veya ihtiyaç dışı kiralama ücretleri tazminat kapsamına girmez.

  
  

10. Zamanaşımı Süresi

İkame araç bedeli, 2 yıllık zamanaşımı süresine tabidir (TBK m.72). Ancak zarar daha sonra ortaya çıkmışsa, öğrenme tarihinden itibaren 2 yıl ve her hâlükârda 10 yıl geçerli olur.

İkame araç tazminatı, kazaya uğrayan kişinin fiili zararını giderme amacı taşıyan önemli bir tazminat türüdür. Kazadan sonra araçsız kalan kişi, gerek fiili kiralama yaparak gerekse zararın varlığını başka yollarla ispatlayarak bu bedeli talep edebilir. Belgelerle desteklenen, makul ve muadil araç bedelleri sigorta şirketlerinden tahsil edilebilmektedir.