Trafik Kazasında Kusur Oranı Nasıl Belirlenir

Trafik kazaları sonrasında en önemli tartışma konularından biri, tarafların kusur oranının nasıl belirleneceğidir. Kusur oranı; tazminat talepleri, ceza sorumluluğu ve sigorta ödemeleri açısından belirleyici rol oynar. Bu nedenle doğru ve hukuka uygun bir değerlendirme yapılması gerekir.

1. Kusur Oranının Hukuki Temelleri

Kusur oranı belirlemesinde aşağıdaki hukuki kaynaklar esas alınır:

• Karayolları Trafik Kanunu (KTK)

• Karayolları Trafik Yönetmeliği

• Türk Borçlar Kanunu (TBK) – Haksız fiil ve sorumluluk hükümleri

• Yargıtay kararları ve içtihatları

• Trafik kazası kusur dağılımı cetveli (TSB uygulamaları)

  
  

2. Kusur Oranı Nedir?

Kusur oranı, kazaya karışan tarafların olayın meydana gelmesindeki sorumluluk derecesini yüzde (%) cinsinden ifade eder.

📌 Örneğin:

• Taraf A %100 kusurluysa → Taraf B kusursuzdur.

• Her iki taraf %50 – %50 kusurluysa → Her biri zararın yarısını üstlenir.

• Taraf A %70, Taraf B %30 kusurluysa → Kusur oranına göre tazminat paylaşılır.

  
  

3. Kusur Oranı Nasıl Belirlenir?

3.1. Kaza Tespit Tutanağı İncelenir

Kazaya karışan taraflar tarafından düzenlenen kaza tespit tutanağı, kusur oranının belirlenmesinde ilk başvuru kaynağıdır. Bu tutanakta;

• Kaza şeması,

• Sürücü beyanları,

• Olay yeri krokisi,

• Görgü tanığı varsa beyanları, yer alır.

  
  

3.2. Karayolları Trafik Kanunu ve Yönetmelik Uygulanır

Kazanın oluş şekline göre sürücülerin;

• Kavşaklarda geçiş hakkına uyması,

• Kırmızı ışık, hız limiti, takip mesafesi, hatalı sollama gibi kurallara uyumu,

• Yol hakkı ve manevra kurallarına riayet etmesi, değerlendirilir.

3.3. Trafik Kazası Kusur Cetvelleri Kullanılır

Sigorta şirketleri ve bilirkişiler, Türkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) hazırladığı “Kazalarda Sürücü Kusur Dağılım Cetvelini esas alır. Bu cetvelde, farklı kaza türlerine göre sürücülerin kusur oranları şablon şeklinde belirlenmiştir.

3.4. Sigorta Şirketi ve Tahkim Komisyonu Değerlendirmesi

Sigorta şirketleri, kaza tespit tutanağını ve olay fotoğraflarını sistemlerine yükledikten sonra eksper veya değerlendirme birimi tarafından kusur oranı tespiti yapılır. Sigortalı taraf kusur oranına itiraz ederse, konu Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından yeniden değerlendirilir.

3.5. Bilirkişi ve Mahkeme Değerlendirmesi

Uyuşmazlık yargıya taşındığında, Asliye Hukuk veya Tüketici Mahkemeleri bilirkişi marifetiyle kusur oranını belirler. Bilirkişi raporları şu unsurları değerlendirir:

• Kaza yeri krokisi,

• Teknik inceleme ve trafik kuralları,

• Araç hasar yönleri,

• Fotoğraf ve tanık beyanları,

• Aracın seyir hızı ve manevrası.

  
  

4. Sık Karşılaşılan Kusur Durumları

Kaza Durumu	Genellikle Kusurlu Taraf
Kırmızı ışık ihlali	İhlal eden sürücü (%100)
Arkadan çarpma	Çarpan araç sürücüsü
Kavşakta durma/yol verme kuralı ihlali	Geçiş hakkını ihlal eden
Hatalı sollama sonucu kaza	Sollama yapan
Park halindeki araca çarpma	Hareketli araç sürücüsü
Dönel kavşakta iç halkayı terk etmeme	Kavşakta hatalı şerit değiştiren

Not: Bu oranlar kesin değildir. Her olay kendi özelinde bilirkişi veya mahkeme kararıyla değerlendirilir.

5. Yargıtay Kararları Işığında Kusur Değerlendirmesi

Yargıtay 17. HD, 2016/11338 E., 2018/7580 K.:

“Kazanın meydana gelmesinde kimin kurallara aykırı davrandığı, uzman bilirkişi incelemesiyle tespit edilmeli; mahkeme, teknik değerlendirme yapılmadan kusur oranı belirlememelidir.”

Yargıtay 4. HD, 2019/2892 E., 2020/1523 K.:

“Trafik kazasında %30 oranında bile kusuru olan sürücü, zarar görenin tazminat talebinden bu oranda sorumlu tutulmalıdır.”

6. Kusur Oranına İtiraz Hakkı

Taraflardan biri kendisine atfedilen kusur oranını haksız buluyorsa:

• Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilir,

• Mahkemede tazminat davası açarak bilirkişi incelemesi isteyebilir,

• İtiraz süresi genellikle 2 yıldır, ancak bazı durumlarda 10 yıla kadar uzayabilir.

  
  

7. Sonuç ve Değerlendirme

Trafik kazalarında kusur oranı, maddi ve manevi tazminatın, ceza sorumluluğunun ve sigorta ödemelerinin belirlenmesinde kritik rol oynar. Bu oranın adil şekilde tespiti için:

• Kaza tespit tutanağı doğru ve eksiksiz düzenlenmeli,

• Fotoğraflar ve görgü tanıkları mutlaka belirtilmeli,

• Gerekiyorsa itiraz edilerek bilirkişi raporu talep edilmelidir.

Hukuki destek almak, sürecin sağlıklı yürütülmesi açısından önemlidir.