Trafik Kazalarında Araç Sahibinin Hukuki Sorumluluğu

Türk hukuk sisteminde, araç sahibinin sorumluluğu hem kusura dayalı hem de kusursuz sorumluluk esaslarına dayanabilir. Bu makalede, araç sahibinin trafik kazalarındaki sorumluluğu çeşitli yönleriyle incelenecektir.

1. Hukuki Dayanaklar

Araç sahibinin hukuki sorumluluğu esas olarak aşağıdaki yasal düzenlemelere dayanmaktadır:- 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK)- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)- Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu Mevzuatı- Yargıtay içtihatları

2. Araç Sahibinin Kusursuz Sorumluluğu (KTK m. 85/1)

Karayolları Trafik Kanunu'nun 85. maddesi, motorlu aracın işletilmesinden doğan zararların, araç sahibi tarafından kusur aranmaksızın karşılanacağını düzenler. Buna göre; “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına ya da bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın işleteni ve araç işleticisiyle birlikte aracın bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumludur.”Bu düzenlemeye göre araç sahibi, sürücünün kazadaki kusuru olmasa bile, sadece aracın işletilmesi nedeniyle meydana gelen zararlardan sorumlu tutulabilir.

3. Sürücü Dışındaki Kişilerin Sebep Olduğu Zararlarda Sorumluluk

Aracın bir başkası tarafından kullanılması halinde (örneğin kiralama, ödünç verme, çalışan tarafından kullanım) kazaya sebep olunursa, araç sahibi sorumluluktan kurtulamaz. Bu durumlarda:- Aracı kimin kullandığı önemli değildir.- Araç sahibi, işleten sıfatını koruduğu sürece müteselsilen sorumludur.- Kazaya sebebiyet veren sürücünün ehliyetsiz, alkollü ya da kusurlu olması, sorumluluğu ortadan kaldırmaz.

4. Araç Sahibi – İşleten Ayrımı

Her araç sahibi, işleten sayılmayabilir. İşleten, aracı fiilen kullanan veya kullanımını denetimi altında bulunduran kişidir. Ancak Yargıtay kararlarına göre;- Araç trafik sicilinde kimin adına kayıtlıysa, aksi ispat edilmedikçe işleten odur.- Ticari araçlarda, işleten sıfatı şirket veya gerçek kişi olabilir.- Kiralık araçlarda, genellikle kiracı işleten, sahip malik olarak sorumludur.

5. Zarar Görenin Kusuru ve Mücbir Sebep

Araç sahibinin sorumluluğu, bazı hallerde ortadan kalkabilir:- Zarar görenin ağır kusuru- Mücbir sebep (deprem, yıldırım vb.)Ancak bu durumlar uygulamada oldukça sınırlı kabul edilmektedir.

6. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası)

Araç sahibinin sorumluluğu, çoğunlukla trafik sigortası kapsamında sigorta şirketi tarafından karşılanır. Ancak:- Sigorta teminatı dışı kalan zararlar- Sigorta limitini aşan tutarlar- Alkollü sürücüye verilen araç sonucu doğan zararlargibi durumlarda sigorta şirketi ödemeyi yaptıktan sonra rücu hakkını kullanabilir.

7. Cezai Sorumlulukla İlişki

Araç sahibinin ceza sorumluluğu, doğrudan kural olarak söz konusu değildir. Ancak;- Bilerek alkollü veya ehliyetsiz kişiye araç verilmesi- Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçları gibi durumlarda araç sahibi hakkında adli soruşturma ve kovuşturma yapılabilir.

Sonuç

Türk hukukunda araç sahibinin trafik kazalarından doğan sorumluluğu oldukça geniştir. Hem kendisinin hem de aracı kullanan kişinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, işletme olgusuna dayanarak zarar görene karşı sorumluluğu doğar. Bu nedenle araç sahiplerinin, araçlarını kime, hangi şartlarda verdiklerine dikkat etmeleri, sigorta teminatlarını eksiksiz yaptırmaları büyük önem taşımaktadır.