Trafik Kazasında Kalıcı ve Geçici İş Göremezlik Tazminatı

Trafik kazaları, yalnızca araçlarda maddi hasara yol açmakla kalmayıp, kazaya karışan bireylerin bedensel bütünlüklerinde de ciddi zararlara neden olabilmektedir. Bu zararlar kimi zaman geçici, kimi zaman ise kalıcı iş göremezlik şeklinde ortaya çıkmaktadır. Türk Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu hükümleri çerçevesinde bu zararların tazmini mümkündür.

1. Geçici İş Göremezlik Tazminatı

1.1 Tanım

Geçici iş göremezlik; kazaya uğrayan kişinin bir süreyle çalışamayacak hale gelmesi durumudur. Bu süreç, yaralanmanın tedavisi ve iyileşme dönemiyle sınırlıdır. Tedavi tamamlandığında kişi yeniden iş yaşamına dönebilir.

1.2 Hukuki Dayanak

Türk Borçlar Kanunu’nun 54. maddesine göre:

“Bedensel zarar durumunda, zarar görenin çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar tazmin edilir.”

1.3 Tazminat Hesaplaması

Geçici iş göremezlik tazminatında temel unsur, kazazedenin çalışamadığı süre boyunca uğradığı gelir kaybıdır. Hesaplamada şunlar dikkate alınır:

• Aylık veya günlük kazanç,

• Raporla belgelenen iş göremezlik süresi,

• SGK tarafından yapılan ödemeler (bu tutarlar düşülerek hesap yapılır),

• Varsa prim, mesai, yan haklar gibi ek gelirler.

Örnek: Kazazede 3 ay çalışamamış ve aylık 20.000 TL gelir elde ediyorsa, SGK'dan alınan ödeme 15.000 TL ise, talep edilebilecek geçici iş göremezlik tazminatı:(3 × 20.000) - 15.000 = 45.000 TL olur.

2. Kalıcı İş Göremezlik Tazminatı

2.1 Tanım

Kalıcı iş göremezlik; trafik kazası neticesinde bireyin sürekli olarak iş yapma kapasitesinde azalma ya da tamamen yitirme durumudur. Bu durum sürekli maluliyet ya da sakatlık olarak da ifade edilir.

2.2 Hukuki Dayanak

Yine TBK m. 54’e göre, kalıcı iş göremezlik halleri de zarar kalemleri arasında sayılmıştır. Yargıtay içtihatları da bu yönde istikrarlıdır.

2.3 Maluliyet Oranı ve Hesaplama

Kalıcı iş göremezlik tazminatının hesaplanmasında aşağıdaki unsurlar göz önünde bulundurulur:

• Maluliyet oranı (örneğin %30),

• Kazazedenin yaşı,

• Aylık net kazancı,

• Aktif ve pasif çalışma süresi (genellikle 60 yaş baz alınır),

• Çalışma gücü kaybı oranı,

• Tazminatın peşin ödeneceği varsayımıyla iskonto uygulanması (progresif iskonto yöntemi).

Örnek:30 yaşındaki bir kişinin %40 oranında kalıcı iş gücü kaybı olduğu ve aylık gelirinin 25.000 TL olduğu varsayılırsa, bu kişi için pasif döneme kadar yıllık kayıp 120.000 TL’yi bulabilir ve toplam tazminat, bilirkişi ve aktüer hesaplamalarıyla belirlenir.

3. Zamanaşımı Süresi

Trafik kazalarına bağlı tazminat taleplerinde genel olarak 2 yıllık zamanaşımı süresi, olayın ve failin öğrenilmesinden itibaren başlar. Ancak her hâlükârda 10 yıllık zamanaşımı süresi geçerli olur (KTK m.109 ve TBK m.146).

4. Tazminat Talep Süreci

• Sigorta şirketine başvuru,

• Tahkim Komisyonuna müracaat (zorunlu trafik sigortası kapsamındaki zararlar için),

• Asliye hukuk veya tüketici mahkemesinde dava açılması,

• Bilirkişi/aktüerya raporları ile desteklenen tazminat talebi.

  
  

5. Sonuç ve Değerlendirme

Geçici ve kalıcı iş göremezlik tazminatları, trafik kazalarında bedensel zarara uğrayan bireylerin mağduriyetlerinin giderilmesinde büyük önem taşır. Sigorta şirketlerinin ödemeleri yetersiz kaldığında, hukuki yollarla eksik kalan tutarın tahsili mümkündür. Bu süreçte hukuki destek alınması ve uzman raporlarıyla dosyanın desteklenmesi, tazminatın tam ve doğru şekilde belirlenmesini sağlar.